Konstytucja, Europejska Konwencja Praw Człowieka, prawa człowieka, prawo konstytucyjne

Tematyka: Konstytucja, Europejska Konwencja Praw Człowieka, prawo konstytucyjne i prawa człowieka wobec aktualnych wydarzeń

poniedziałek, 30 stycznia 2012

Skarga do Strasburga II: Kto jest uprawniony?

7. Każda jednostka lub podmiot prawny mogą korzystać z prawa do skargi indywidualnej. Nieistotne jest obywatelstwo skarżącego (jednostki) lub siedziba (podmioty prawne), stan obywatelski, status prawny lub zdolność prawna.

8. Dostęp do krajowych środków prawnych ma zupełnie inny aniżeli skarga do Strasburga, znacznie węższy charakter. Racje stojące za danymi ograniczeniami nie tylko że nie mają wiążącego charakteru na poziomie Trybunału, ale i często są nieprzekonujące. Dla uniknięcia sytuacji, w których dana sprawa nie wpłynęłaby  przez to do Trybunału, dopuszczalność skarg podlega relatywnie przychylnej ocenie. I tak np. dopuszczona została możliwość wniesienia skargi przez matkę pozbawioną opieki rodzicielskiej we własnym oraz swego dziecka imieniu. Tak samo dopuszczalna może być skarga osoby ubezwłasnowolnionej nawet wówczas gdy sprzeciwił się jej wprost opiekun.

9. Każda organizacja pozarządowa - z wyłączeniem organizacji wykonujących zadania państwowe - może korzystać z prawa do skargi. W niektórych sytuacjach również podmioty publiczne mogą korzystać z prawa do skargi. Tak było np. w przypadku greckich zakonów, które nie wykonywały żadnych zadań publicznych, podlegały organizacyjnie właściwemu arcybiskupowi, a publiczny charakter wynikał wyłącznie z chęci zapewnienia im dodatkowej ochrony prawnej.

10. Spółki kontrolowane lub należące do państw nie mogą wnosić skarg indywidualnych. Ma to służyć zapobiegnięciu kolizji między Państwem-Stroną działającym w formie przedsiębiorstwa oraz tym samym Państwem-Stroną odpowiedzialnym z tytułu naruszenia Konwencji. Byłby to klasyczny spór kompetencyjny, który dotyczy jednak zasadniczo organów państwowych, a nie problematyki praw jednostek. Natomiast w przypadku prawnego oraz finansowego rozdziału pomiędzy daną spółką a państwem, Trybunał orzekał do tej pory o dopuszczalności wnoszenia skarg. Samodzielność prawna i finansowa polegała na działaniu w formach przewidzianych przez prawo spółek handlowych. Wyznaczanie składu osobowego w organach danej spółki nie dyskwalifikowało takiego przedsiębiorstwa od wnoszenia skargi.

11. Gmina, lub mniejsza jednostka samorządowa wykonujące zadania z zakresu władzy publicznej, nie jest uprawniona do skargi na podstawie art. 34.

12. Uprawniona jest skarga grupy jednostek w postaci nieformalnego, z reguły czasowego 'przymierza'  pomiędzy kilkoma osobami.

13. Władze publiczne nie mogą wnosić skarg za pośrednictwem jednostek, nawet jeżeli te wchodzą w skład danych organów lub je reprezentują.

14. Art. 34 nie dopuszcza skarg na naruszenie Konwencji in abstracto. Oznacza to, iż dla dopuszczalności skargi nie jest wystarczające, żeby dany środek krajowy (z reguły: przepisy prawny) wydawał się być niezgodny z Konwencją. Przedmiotem skargi może być wyłącznie kontrola in concreto, czyli konkretnego jednostkowe naruszenia Konwencji poprzez dany środek krajowy. Abstrakcyjną kontrolę zgodności prawa krajowego z Konwencją zapewniają krajowe instrumenty prawne, np. wnioski do Trybunału Konstytucyjnego dot. zgodności ustaw lub rozporządzeń z Konstytucją lub ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi (np. z EKPCz) czy kontrola aktów prawa miejscowego przez wojewodów (kontrolowana następczo przez wojewódzkie sądy administracyjny). Z konkretnej kontroli zgodności danego środka krajowego z Konwencji należy korzystać już na etapie krajowym. Są to np.:

- nieuwzględnienie przez sąd powszechny lub sąd administracyjny rozporządzenia w danej jednostkowej sprawie (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP),

-  pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego (art. 193 Konstytucji),

- skarga konstytucyjna (art. 79 Konstytucji) - ze względu na konieczność wykazania naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw nie zawsze może być z perspektywy skarżącego pomocnym środkiem prawnym.

15. Instytucja skargi indywidualnej nie jest również actio popularis. Zgodnie z art. 34 skargę może wnieść uprawniona jednostka, która "...uważa, że stała się ofiarą naruszenia...". Oznacza to, że niemożliwe jest wnoszenie skargi za innych. Skarga do Strasburga jest środkiem ochrony jednostki, a nie dbania o zgodność całego, krajowego systemu prawnego z Konwencją.


------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zob. również Skarga do Strasburga. Przewodnik oraz  inne wpisy poświęcone dopuszczalności skargi.
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Opracowano na podstawie publikacji Kancelarii Trybunału Practical Guide on Admissibility Criteria
------------------------------------------------------------------------------------------------------

  Źródło: http://bit.ly/wkhxDK
Wpis pokazuje kto jest uprawniony do wniesienia skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Skarga do Strasburga I: art. 34 EKPCz jako podstawa prawna

1. Podstawę prawną skarg składanych przez jednostki stanowi art. 34 Konwencji. Najbliższe posty z cyklu 'Skarga do Strasburga' opierają się na art. 34, dlatego zacznijmy od jego przytoczenia:
Art. 34 [Sprawy indywidualne]
Trybunał może przyjmować skargi każdej osoby, organizacji pozarządowej lub grupy jednostek, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia przez jedną z Wysokich Układających się Stron praw zawartych w Konwencji lub jej protokołach. Wysokie Układające się Strony zobowiązują się nie przeszkadzać w żaden sposób skutecznemu wykonywaniu tego prawa.

2. Art. 34 EKPCz - mimo odmiennej treści - gwarantuje prawo do skargi indywidualnej. Przysługuje ona jednostkom i jest wykonywana na międzynarodowym poziomie. Skarga stanowi podstawowy mechanizm gwarantujący skuteczność systemu strasburskiego. Trybunał określa ją jako 'kluczowy element maszynerii' ochrony praw człowieka. Skarga zabezpiecza faktyczne obowiązywanie EKPCz.

3. Konwencja jest dla Trybunału 'żywym instrumentem',  gdyż poprzez dynamiczną interpretację dopasowuje ją do rzeczywistości. Nie tylko przepisy materialne, ale również problematyka dopuszczalności skargi, jest przedmiotem dynamicznej wykładni ETPCz.

4. Zakres skargi nie jest ograniczony np. przynależność państwową lub siedzibę skarżących. Ograniczeniem jest wyłącznie wymóg by naruszenie miało miejsce w jurysdykcji jednego z Państw-Stron Konwencji:

Art. 1. [Obowiązek przestrzegania praw człowieka]
Wysokie Układające się Strony zapewniają każdemu człowiekowi podlegającemu ich jurysdykcji, prawa i wolności określone w rozdziale I niniejszej konwencji. 

sobota, 28 stycznia 2012

Blog w mediach. Przegląd

Posty z Etpcz.eu pojawiają się w kilku serwisach jednocześnie. Do tego dochodzą jeszcze dodatkowe treści, które nie wszędzie są widoczne. Oto mały przegląd:



1. Podstawowy blog (http://etpczblog.blogspot.com/ i http://www.etpcz.eu/).

Tutaj dostępny jest m.in. podgląd kanałów na Twitterze, wyszukiwarka i chmura z tagami oraz archiwum.



2. Networkedblogs.com (http://www.networkedblogs.com/blog/etpczeu)

Czytelny przegląd wszystkich dotychczasowych wpisów. 


piątek, 27 stycznia 2012

Protesty ws. ACTA: jaka ochrona prawna przysługuje uczestnikom?

Zgromadzenia spontaniczne odpowiednią kwalifikacją najnowszych protestów. Pokazują one również absurdalność projektu Prezydenta RP zmian w prawie o zgromadzeniach zakazującego zasłaniania twarzy.  

Polska przystąpiła do umowy ws. ACTA, podpisując umowę 26 stycznia 2011 r. o godz. 11.30 japońskiego czasu (3.30 polskiego). Tego samego dnia wieczorem miały miejsce publiczne demonstracje protestacyjne. Kolejne zapowiadane są na dziś. 

Karalność uczestników?
Tymczasem ustawa Prawo o zgromadzeniach przewiduje obowiązek uprzedniego zgłoszenia zgromadzenia z trzydniowym wyprzedzeniem. Czy oznacza to, iż protestujący uczestniczyli w nielegalnych zgromadzeniach w rozumieniu art. 52 par. 1 pkt 2 Kodeksu wykroczeń i podlegają karze aresztu do 14 dni, ograniczenia wolności lub grzywny?

                                                          Źródło: http://bit.ly/ycxFqN
Maska Guya Fawkesa stała się rekwizytem protestów związanych z WikiLeaks, ruchem Occupy, a teraz ACTA. Dzień Guya Fawkesa miał pierwotnie wydźwięk podobny 9/11 w USA  (zob. http://bit.ly/z8HKut). Teraz maska Fawkesa używana jest w wielu 'antysystemowych' protestach i ruchach. Na tę ironię losu składa się jeszcze kolejna - prawdopodobnym i nieoczekiwanym zwycięzcą takiego obrotu sprawy jest Time Warner Inc., które filmem "V jak Vendetta" sprzed kilku lat wypromowało maskę, a teraz notuje wysokie zyski z ich sprzedaży (zob. http://bit.ly/zJAZhF).     

środa, 25 stycznia 2012

Skarga do Strasburga. Przewodnik

Zbyt dużą wagę przywiązuje się do rozstrzygnięć ETPCz. Za to zbyt małą do ich niewielkiej ilości w stosunku do ilości wpływających skarg. Aby skarga do Strasburga stanowiła skuteczny środek prawny, musi być nie tylko uzasadniona, lecz również dopuszczalnaDlatego w kolejnych postach przedstawiane będą kolejne elementy, które należy sprawdzić przed złożeniem skargi. Zostaną one również zebrane w tym wpisie.
1. Podstawę prawną skarg składanych przez jednostki stanowi art. 34 Konwencji. Najbliższe posty z cyklu 'Skarga do Strasburga' opierają się na art. 34 [...] czytaj dalej


II. Kto jest uprawniony?
7. Każda jednostka lub podmiot prawny mogą korzystać z prawa do skargi indywidualnej. Nieistotne jest obywatelstwo skarżącego (jednostki) lub siedziba (podmioty prawne), stan obywatelski, status prawny lub zdolność prawna. [...] czytaj dalej


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Podstawa opracowania
W połowie stycznia Kancelaria Trybunału opublikowała zaktualizowaną wersję Practical Guide on Admissibility Criteria. Warto tę 100-stronicową publikację rozbić na mniejsze, łatwiejsze do odnalezienia i dostępne w języku polskim, partie. Tematykę dopuszczalności skargi do Strasburga będę systematycznie przeplatał z dotychczasowym profilem bloga. 

Po pierwsze dopuszczalność!
Z wprowadzenia do Przewodnika dowiadujemy się, iż ponad 95% skarg jest odrzucanych ze względu na ich niedopuszczalność. Powoduje to długie oczekiwanie na rozpoznanie dopuszczalnych skarg, a wnoszący niedopuszczalne skargi muszą tak samo długo czekać na odmowną odpowiedź. 

Celem publikacji Trybunału jest by skargi uzasadnione merytorycznie były również uzasadnione formalnie i przechodziły test dopuszczalności. Współgra to z obecną praktyką równoczesnego rozpoznawania dopuszczalności i zasadności skargi. 

Nie ma przez to odwrotu od pracy u podstaw. Zachęcam do śledzenia i komentowania kolejnych postów poświęconych dopuszczalności indywidualnych skarg do Strasburga. 



Aby skarga do Strasburga przyniosła efekty, musi być w pierwszej kolejności dopuszczalna.


wtorek, 24 stycznia 2012

Czego możemy zazdrościć Mołdawii? Najwyraźniej prawa

Niedawno Mołdawia pojawiła się na blogu w kontekście m.in. fałszerstw wyborczych. Tymczasem  Mołdawia daje się też poznać jako państwo prawne, w którym nikt nie pozostaje poza "prawnym marginesem". Jak donosi Moldova.org Mołdawia ratyfikuje niedługo dwie Konwencje ONZ'u dotyczące statusu osób bezpaństwowych. Polska do dziś ich nie ratyfikowała. Na pewno stanowiłyby dobrą alternatywę dla ACTA.     

Rzecz dotyczy: 
- Konwencji o statusie osób bezpaństwowych z 1954 r. <oryg. tytuł Convention relating to the Status of Stateless Persons from 1954; tłumaczenie dostępne w: M.Zubik (red.) Księga Jubileuszowa XX-lecia Rzecznika Praw Obywatelskich. Tom II. Wybór dokumentów prawa międzynarodowego dotyczących praw człowieka, Warszawa 2008, s. 581-592>;
- Konwencji o ograniczaniu zjawiska bezpaństwowości z 1961 r. <oryg. tytuł Convention on the Reduction of Statelessness from 1961; tłumaczenie: op.cit., s. 575-580

Ilość osób bezpaństwowych jest szacowana w Mołdawii na 2.000 osób. A mimo to władza wykonawcza z władzą legislacyjną podjęły szereg kroków w kierunku ratyfikacji i wykonania tych umów międzynarodowych. 

Zupełnie niezrozumiałe jest dlaczego Polska nigdy do Konwencji z 1954 i z 1961 r. nie przystąpiła. Najważniejsze w konwencjach są instrumenty zapobiegające powstaniu bezpaństwowości. Brakuje ich w polskim systemie prawnym. Tymczasem osoby nieposiadające żadnego obywatelstwa podlegają prawie wyłącznie obowiązkom. Jednym z bardziej obrazowych przykładów jest brak możliwości podróżowania. 

Dopiero z chwilą uregulowania statusu wszystkich obywateli, możliwe powinno być rozważanie nakładania nowych ograniczeń na jednostki (np. via ACTA).

   

                                                              Źródło: http://bit.ly/y1U0FR

---------------------------------------------------------------------------------------------------
Zob. wcześniejszy wpis nt. Mołdawii: To koniec przewlekłości Trybunału?

poniedziałek, 23 stycznia 2012

Śmieci na ulicach Neapola otwierają Konwencję na prawo do czystego środowiska, czyli di Sarno i inni p-ko Włochom (cz. III przeglądu 45 orzeczeń ETPCz z tygodnia 9-15 stycznia)

Trybunał przełamał dotychczasowe warunki dopuszczalności składania skarg indywidualnych co do zanieczyszczenia środowiska. Dotychczas była to klasyczna actio popularis, którą nie sposób było wykorzystać. 

Kiedy skarga będzie dopuszczalna?
"Dzięki" Włochom wiemy, iż skarga w sprawie prawa do czystego środowiska będzie dopuszczalna jeżeli:

- podstawę skargi stanowi art. 8 EKPCz (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego),

- zanieczyszczenie bezpośrednio oddziaływało na jakoś życia skarżącego,

- powództwo cywilne przeciwko odpowiedzialnym władzom publicznym nie doprowadziłoby do usunięcia zanieczyszczenia,

- skarżący nie mógł wziąć udziału jako powód cywilny w postępowaniu karnym o przestępstwa przeciwko działalności instytucji publicznych lub środowiska.
          
                                                                           
Apokaliptyczne migawki z okolic Neapola przebiły się na czołówki gazet i innych serwisów informacyjnych po dosłownym "zalaniu" ulic śmieciami, źródło: http://bit.ly/y1gr19


piątek, 20 stycznia 2012

Przełomowe orzeczenie Trybunału w Strasburgu dla praw osób niepełnosprawnych, czyli Stanev p-ko Bułgarii (cz.I przeglądu 42 orzeczeń z tygodnia 16-22 stycznia)

Wielka Izba Trybunału w Strasburgu wydała we wtorek, 17 stycznia 2012 r., wyrok w sprawie Stanev p-ko Bułgarii (skarga nr 36760/06). Przełom dotyczy praw osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi. 

Po raz pierwszy Trybunał orzekł o:
- "uwięzieniu" w domu pomocy społecznej (naruszenie art. 5 ust. 1 EKPCz);
- poniżającym traktowaniu poprzez zmuszenie skarżącego do życia przez siedem lat w jednostce pomocy społecznej w uwłaczających warunkach (naruszenie art. 3 EKPCz).

"Prawnym" przejawem "uwięzienia" był brak możliwości sądowej weryfikacji umieszczenia w jednostce pomocy społecznej, a tym bardziej uzyskania odszkodowania lub zadośćuczynienia za to (naruszenie art. 5 ust. 4 oraz art. 5 ust. 5 EKPCz). 

Polski aspekt
sprawy to nie tylko odczytanie na nowo statusu domów opieki społecznej w Polsce po tak jednoznacznym wyroku Trybunału. Drugim węzłowym zagadnieniem była sytuacja prawna Pana Stanev. Jako osoba znajdująca się pod częściową opieką, dla wszelkich czynności mających na celu weryfikacją swojej opieki, potrzebna była zgoda opiekuna. Brak możliwości kwestionowania bezpośrednio przez samego skarżącego swojego statusu, Trybunał uznał za naruszeniu prawa do sprawiedliwego procesu (art. 6 EKPCz). 

Jest to kolejny wyrok po Shtukaturov p-ko Rosji (zob. omówienie wyroku) oraz Kiss p-ko Węgrom (zob. tłumaczenie orzeczenia A. Paprockiej, "Przegląd Sejmowy" z 2011 r., Nr 2, s. 240 i n.), w którym Trybunał kwestionuje kolejne elementy odpowiadające polskiej instytucji ubezwłasnowolnienia. Zagadnieniu temu zostanie poświęcony niedługo osobny wpis.

MDAC o znaczeniu wyroku    
"Zgodnie z tym wyrokiem, państwa w całej Europie muszą zakończyć praktyki niepotrzebnego ograniczania wolności tysięcy osób tak z psycho-społecznymi niepełnosprawnościami jak i z intelektualnymi niepełnosprawnościami w zakresie opieki społecznej" oświadczył Lycette Nelson, Dyrektor Litygacji w MDAC. "Wyrok Wielkiej Izby jednomyślnie stwierdza, iż zgoda na umieszczenie w takich placówkach jest niezbędna dla zapobieżenia naruszaniu Konwencji. Państwa muszą rozwinąć alternatywne rozwiązania by zapewnić wszystkim życie w społeczeństwie".

                                                                                                                                    Źródło: http://bit.ly/2NG3QB

W postępowaniach przez krajowymi organami oraz ETPCz Pana Stanev wspierały Mental Disability Advocacy Center oraz Bułgarski Komitet Helsiński, a opinię amicus curiae złożył Interights

wtorek, 17 stycznia 2012

Wykonywanie orzeczeń ETPCz: działania Krajowej Rady Sądownictwa

Cały czas zmagamy się z niewiedzą co do statusu orzeczeń Trybunału w Strasburgu w krajowym systemie prawnym. Warto przybliżyć "stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 16 grudnia 2011 r. w przedmiocie wykonywania orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka". Sposób wykonywania wyroków przekłada się bezpośrednio na status, więc do dzieła:

1. Krajowa Rada Sądownictwa uważa,  że problematyka ochrony praw człowieka oraz wykonywania orzeczeń ETPCz jest doniosła i wymaga podejmowania przez różne instytucje odpowiednich działań zapewniających tłumaczenia, publikacje oraz rozpowszechnianie dorobku ETPCz i opracowań na ten temat. Ważne jest także 
uwzględnianie tej problematyki w szkoleniach dla sędziów (kandydatów na sędziów) 
oraz wypracowanie metod przekazywania informacji zarówno całemu  środowisku 
sędziowskiemu, jak i konkretnym sądom i sędziom orzekającym w sprawach, które 
następnie stały się podstawą wyroków ETPCz, ugód zawieranych przez Rząd RP oraz 
jednostronnych deklaracji Rządu RP o uznaniu naruszenia praw gwarantowanych 
przez Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [...]

 Dalsza część stanowiska KRS jest dostępna tutaj.


Polecam uwadze nie tylko logo KRS'u, ale i ww. stanowisko, stanowiące ciekawy sędziowski głos w debacie.

poniedziałek, 16 stycznia 2012

Nieludzkie i poniżające warunki pobytu w aresztach śledczych w Rosji, czyli wyrok pilotażowy Ananyev i inni p-ko Rosji(cz. II przeglądu 45 orzeczeń ETPCz z tygodnia 9-15 stycznia)

Systemowy problem w Rosji doprowadził do wydania 10 stycznia 2012 r. wyroku pilotażowego. Trybunał próbuje nie tylko zmniejszyć ilość zasadnych powtarzających się skarg indywidualnych (repetetive cases), lecz i spróbować wpłynąć na dobór środków dla zaprzestania naruszenia. 

                                                  Źródło: http://bit.ly/AqIqtK
W którą stronę zmierza rosyjski system penitencjarny? Nie trzeba zbyt długo szukać by trafić na zdjęcia obrazujące aktualny stan. Zob. np. http://bit.ly/AqIqtK

Na podstawie art. 46 Konwencji [moc obowiązująca oraz wykonanie wyroków] Trybunał zobowiązał Rząd rosyjski do:
- poprawienia warunków bytowych pozbawienia wolności poprzez zasłonięcie toalet w celach, usunięcie gęstych krat z okien więziennych i zwiększenie ilości pryszniców;
- zmiany stosowanego prawa, praktyk i nastawienia;
- zapewnienia, iż przedprocesowe pozbawienie wolności (tymczasowe aresztowanie) stosowane jest wyłącznie w absolutnie niezbędnych sprawach;
- ustanowić maksymalną pojemność każdego z aresztów śledczych; oraz
- zapewnienia ofiarom tych naruszeń skutecznego sposobu skarżenia się na nieodpowiednie warunki pozbawienia wolności oraz możliwości uzyskania odpowiedniego odszkodowania. 

sobota, 14 stycznia 2012

Węgry i ETPCz: kurs kolizyjny

Tak jak brakowało oficjalnej reakcji Trybunału w Strasburgu na rozwój wydarzeń na Węgrzech, tak i jej dotąd nie ma. A ponieważ nemo iudex sine actore przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać. 

Tymczasem Kancelaria Trybunału postanowiła 11 stycznia 2012 r. podjąć radykalne kroki. Od połowy grudnia 2011 r. do Trybunał miało wpłynąć ponad 8.000 skarg indywidualnych przeciwko Węgrom. Dotyczą one zmian w systemie wcześniejszych emerytur służb mundurowych. Świadczenia dotąd zwolnione, zostały ustawą z 2011 r. obłożone 16% podatkiem dochodowym. Zdaniem skarżących działania rządu Orbana naruszają ich prawa majątkowe chronione przez art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz oraz nierówno traktują grupę skarżących w stosunku do innych grup emerytalnych. 

Asesorzy sądowi niczym Neverending story, czyli Pohoska p-ko Polsce (cz. I przeglądu 45 orzeczeń ETPCz z tygodnia 9-15 stycznia)

Od tego tygodnie w ramach bieżącego przeglądu orzecznictwa będą przybliżał wybrane istotne wyroki w formie osobnych postów.

Sprawa Danuty Pohoski mogłaby ucieleśniać polski wymiar sprawiedliwości, zajęty sobą, nadmiernie oddany stronie formalnej postępowań, a przez to przewlekły, na który sypią się gromy ze Strasburga. Tak jak w omawianej sprawie, w której długoletni konflikt z sąsiadem zakończył się rozstrzyganiem sprawy karnej p-ko Danucie Pohoska przez sąd nadzorowany przez brata skonfliktowanego sąsiada (D.Ł.). Jakkolwiek kuriozalnie to brzmi, skończyło się to orzeczeniem naruszenia przez Polskę art. 6 § 1 EKPCz.

Powrót asesorów 
Problem w tej sprawie nie leży w tak wielkim umiłowaniu przez skarżącą i jej przeciwnika postępowań sądowych, wzajemnie przeciwko sobie wszczynanych. Ze względu na sprawowanie przez brata sąsiada funkcji SSO w sądzie, którego okręg obejmował sądy właściwe dla spraw Danuty Pohoskiej i D.Ł., nieodłącznym elementem każdego z postępowań było wyłączanie całego Sądu Rejonowego i Sądu Okręgowego w Elblągu. Dopiero piąte z postępowań prowadzone przez asesora nie przyniosło takiego rezultatu. I właśnie to znalazło zakończyło się przed ETPCz.

Problemem tej sprawy i całego systemu są - i jak się okazuje - będą asesorzy. Wyrokiem z dnia 24 października 2007 r. (sygn. akt SK 7/06) Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności instytucji asesorów sądowych, pozostawiając ustawodawcy 18 m-cy na zreformowanie systemu. Konwencyjnego potwierdzenia tego wyroku ETPCz dokonał w wiodącej sprawie Henryk Urban i Ryszard Urban p-ko Polsce (skarga nr 23614/08). Choć statystyka w rękach strony rządowej miała wywrzeć wrażenie (tylko w 2005 r. asesorzy stanowili 30% składów sądowych i rozstrzygnęli 8,600,000 spraw), to Trybunał orzekł o naruszeniu EKPCz nie wyłączając konieczności wznawiania postępowań. Możliwość wznowienia postępowania w wiodącej sprawie nie powstała, to została dopuszczona przez ETPCz np. w sprawach, w których możliwe uzasadnione byłyby przypuszczenia, że powołujący asesorów Minister Sprawiedliwości miał lub mógł mieć interes w danym postępowaniu. 

                                                          Źródło: http://bit.ly/xLN0SW
Wyrok TK ws. asesorów sądowych przyniósł duże zmiany dla ustroju sądownictwa, lecz już niekoniecznie w sprawach indywidualnych.

środa, 11 stycznia 2012

Guantanamo 11 stycznia 2002 r. - 11 stycznia 2012 r.

Dziesiątą rocznicę funkcjonowania 'ośrodka' Guantanamo podsumowuje grafika przygotowana przez American Civil Liberties Union: 

                                                                            Źródło: http://bit.ly/AiBzKu
Grafika stworzona przez ACLU, w oryginale czytelniejsza: http://bit.ly/AiBzKu
Guantanamo a Polska
Polski wątek całej sprawy nie dotyczy wcale chęci przejęcia przez Polskę którejś z osób przetrzymywanych w ośrodku (nowomowa określeń wymuszona jest brakiem odpowiednich określeń), a niewyjaśnionej do dziś sprawy lotniska w Szymanach.





wtorek, 10 stycznia 2012

3 świeże propozycje czytelnicze nt. EKPCz & ETPCz

Zamiast powtarzania, lepsze jest polecenie:


1. Reforma Trybunału oczami koalicji europejskich NGOs.
Aktualne stanowisko koalicji europejskich organizacji pozarządowych, będące jednocześnie komentarzem do reform ETPCz. Stanowisko zostało opublikowane przez portal Europa Praw Człowieka, gdzie dostępny jest również abstrakt tego dokumentu.  

                                                                                  Źródło: http://bit.ly/y4IAgv
Link do Europa Praw Człowieka od teraz dostępny na stałe w boksie z linkami

2. Komunikacja polskich spraw p-ko Litwie
Nie będę powtarzał treści zakomunikowanych spraw jeżeli już to dobrze w Rzeczpospolitej zostało uczynione w artykule "Strasburg pyta Litwę o mienie Polaków".

                                                             Źródło: http://bit.ly/yw6zo5



3. Artykuł nt. korzystania przez sądy krajowe z EKPCz
Ostatnią propozycję stanowi artykuł 'The National Judicial Treatment of European Laws: Are National Judges Extending Primacy and Direct Effect to the ECHR?', który był niedawno polecany w ECHR Blog.

                                                      Źródło: http://bit.ly/y5PJwi


sobota, 7 stycznia 2012

Zmiany zmiany zmiany

                                                                     Źródło: http://bit.ly/wZVYhk
Wraz z nowym rokiem czas na zmiany:

1. Ze względu na warunki zgłoszenia bloga do Google News konieczne było stworzenie zakładek weryfikujących autora i umożliwiających kontakt, do którego w sprawach wszelakich zapraszam!


2. Posty z mikrobloga na Twitter'ze w profilu EtpczEu są również publikowane na facebook'owej stronie. Wszystkich zainteresowanych tymi (ostrzegam: częstszymi!) zachęcam do polubienia tej strony.


3. Najciekawsze tweety i retweety pojawiają się - moim zdaniem - na koncie EtpczEuEnglish, które są zawsze na bieżąco wyświetlane na http://etpczblog.blogspot.com/ w drugim z Twitter'owych okienek.

piątek, 6 stycznia 2012

Rok 2011 = $380 mld szkód, czyli katastrofy naturalne a EKPCz

Trzęsienie ziemi i tsunami w Japonii, z jego atomowymi skutkami, powódź w Tajlandii czy trzęsienia ziemi w Nowej Zelandii to ledwie początek listy. Zgodnie z wyliczeniami największego towarzystwa asekuracyjnego świata, Munich RE, rok 2011 z sumą ok. $380 mld szkód plasuje się jako szczególnie tragicznie rekordowy. W stosunku do dotychczasowego 'rekordu' z 2005 r. szkody w 2011 r. były o dwie trzecie większe. 

A EKPCz...
Klucz stanowi art. 2 Konwencji:

"1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego, skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę. 
2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnie koniecznego użycia siły:
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;
b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem,
c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania." 
który należy odczytywać poprzez spoczywający na Państwach-Stronach Konwencji pozytywny obowiązek ochrony życia, który:

"[...] przybiera zróżnicowaną intensywność i formy, przede wszystkim w zależności od stopnia powiązania państwa z konkretną sytuacją utraty życia. W wymiarze najogólniejszym przyjmuje się, że państwo ma obowiązek:
1) ustanowienia systemu regulacji prawnych umożliwiających efektywną ochronę życia ludzkiego wobec wszelkich zagrożeń;
2) zapewnienia należytego wykonywania tych regulacji przez organy administracji i ochrony prawa;
3) podejmowanie działań prewencyjnych służących wykluczeniu przyszłych zagrożeń, tak o konkretnym, jak i generalnym charakterze [...]"
L. Garlicki, [w:] tegoż, Komentarz EKPCz, t. I, art. 2, Nb 38, Warszawa 2010

Najwyraźniej w sprawie katastrof naturalnych ETPCz wypowiedział się w sprawie Budayeva i inni p-ko Rosji. Mąż skarżącej zginął w lawinie błotnej, która zeszła na miasto Tyrnauz w Środkowym Kaukazie. Działania władz rosyjskich zostały ocenione jednomyślnie:

"Trybunał orzekł jednomyślnie, iż doszło do naruszenia: 

- art. 2 Konwencji w jego aspekcie materialnym poprzez niepodjęcie odpowiednich działań w celu wypełnienia ciążących na Państwie pozytywnych obowiązków w celu ochrony prawa do życia,

- art. 2 Konwencji w jego aspekcie proceduralnym ze względu na brak właściwych działań wymaganych w wypadku zarzucenia naruszeń prawa do życia." 

Dalszy fragment mojego komentarza do wyroku dostępny jest tutaj, opublikowany w portalu "Prawa człowieka w orzecznictwie sądów polskich".

Wyrok Trybunału z 20 marca 2008 r. w sprawie Budayeva i inni p-ko Rosji, skargi nr 15339/02, 21166/02, 20058/02 11673/02 i 15343/02, dostępny jest tutaj.

Wnioski?
Nie tylko pozwy zbiorowe, lecz i skarga do ETPCz stanowi dobry środek prawny do zwrócenia uwagi na zaniedbania władz publicznych, jak i dochodzenia wszelkich form odpowiedzialności za nieudolność działań prewencyjnych.


Kontakt

W sprawie wszelkich sugestii czy pytań jestem dostępny pod:

etpcz@etpcz.eu

(+49) 176 9975 0421

czwartek, 5 stycznia 2012

„Fatullayev p-ko Azerbejdżanowi”, czyli ETPCz nakazuje wypuszczenie dziennikarza z więzienia

W wyroku z kwietnia 2010 r. Trybunał nakazał Azerbejdżanowi natychmiastowe uwolnienie niepokornego dziennikarza. Poniżej to, co najciekawsze w tym wyroku, czyli tłumaczenie fragmentów, w których ETPCz dokonał takiej analizy ETPCz, iż wypuszczenie skarżącego było nieuchronne:  

„Fatullayev p-ko Azerbejdżanowi”, skarga nr 40984/10
"172. Jeżeli wyroki mają być wykonywane w zgodzie z art. 46 Konwencji, konieczne jest, aby orzeczenia, w których Trybunał stwierdza naruszenie Konwencji, nakładały na odpowiedzialne Państwo obowiązek zaprzestania naruszania Konwencji oraz  takiego naprawienia skutków, które w jak największym stopniu przywróci sytuację sprzed naruszenia. Jeżeli jednak prawo krajowe nie pozwala uzyskać pełnego odszkodowania za skutki naruszenia [Konwencji] – albo umożliwia uzyskanie jedynie częściowego [odszkodowania] –  to Artykuł 41 upoważnia Trybunał do przyznania pokrzywdzonej stronie stosownego zadośćuczynienia. Z tego wynika, między innymi, iż wyrok Trybunału stwierdzający naruszenie Konwencji lub Protokołów, zobowiązuje Państwo, przeciwko któremu toczyło się postępowanie, nie tylko do wypłacenia zasądzonego zadośćuczynienia, ale również do wybrania, podlegających [późniejszej] kontroli Komitetu Ministrów, środków ogólnych oraz/albo, w razie potrzeby, środków indywidualnych, które zostaną zastosowane w krajowym porządku prawnym i zakończą stan naruszenia [Konwencji] stwierdzony przez Trybunał. Państwo jest również zobowiązane do podjęcia działań, które w jak największym stopniu przywrócą stan sprzed naruszenia [Konwencji] (zob. wyrok Wielkiej Izby Maestri p-ko Włochom, skarga nr 39748/98, ˜47, ECHR 2004-I; wyrok Wielkiej Izby Assanidze p-ko Gruzji, skarga nr 71503/01, ˜198, ECHR 2004-II;  wyrok Wielkiej Izby Ilaşcu i inni p-ko Mołdawii i Rosji, skarga nr 48787/99, ˜487, ECHR 2004-VII).

173. Trybunał wielokrotnie podkreślał, iż w zasadzie jego wyroki mają ze swojej istoty deklaratoryjny charakter, oraz, że na ogół, to przede wszystkim zainteresowane Państwo ma wybrać, pod kontrolą Komitetu Ministrów, środki, które zostaną zastosowane w ramach krajowego systemu prawnego w celu wykonania swoich obowiązków wynikających z Artykułu 46 Konwencji, pod warunkiem, że środki te są zgodne z wnioskami zawartymi w wyroku Trybunału (zob. m. in. spośród innych autorytetów, wyrok Wielkiej Izby Öcalan p-ko Turcji, skarga nr 46221/99, ˜ 210, ECHR 2005-IV; wyrok Wielkiej Izby Scozzari i Giunta p-ko Włochom, skargi nr 39221/98 i 41963/98, ˜ 249, ECHR 2000-VIII oraz wyrok Wielkiej Izby  Brumărescu p-ko Rumunii (słuszne zadośćuczynienie), skarga nr 28342/95, ˜ 20, ECHR 2001-I). Swoboda wyboru sposobu wykonania wyroku odzwierciedla wolność wyboru towarzyszącą głównemu zobowiązaniu Państw-Stron wynikającemu z Konwencji, tj. do zapewnienia praw i wolności zagwarantowanych [Konwencją] (Artykuł 1) (zob. wyrok  Papamichalopoulos i inni p-ko Grecji (Artykuł 50), ˜ 34 [...]).

174. Natomiast, wyjątkowo, mając na względzie udzielenie pomocy zainteresowanemu Państwu w wypełnieniu jego zobowiązań wynikających z Artykułu 46, Trybunał będzie wskazywał [określone] rodzaje środków, które mogą zostać zastosowane w celu zakończenia stwierdzonego naruszenia. W takich przypadkach, [Trybunał] może sformułować różne propozycje pozostawiając wybór środka oraz sposób jego wdrożenia dyskrecjonalnemu wyborowi zainteresowanego Państwa (zob. m.in. wyrok Wielkiej Izby Broniowski p-ko Polsce, skarga nr 31443/96, ˜ 194, ECHR 2004-V). W określonych sprawach, charakter stwierdzonego naruszenia może nie pozostawiać realnego wyboru co do środka wymaganego dla naprawienia [naruszenia] i [wówczas] Trybunał może zadecydować o zaleceniu wyłącznie jednego środka (zob. np. wyrok Assanidze, op. cit., ˜ 202).   

175. Trybunał wielokrotnie podkreślał powyższe ustalenia, iż obydwa przykłady naruszenia wolności wypowiedzi skarżącego nie znajdują podstaw w Artykule 10 ˜ 2 Konwencji. W szczególności, w obydwu przypadkach, nie istniało uzasadnienie dla nałożenia na skarżącego kary pozbawienia wolności. Trybunał odnotowuje, iż skarżący został równolegle skazany za (niezwiązane prima facie) przestępstwo karnoskarbowe, to jednak w chwili wydania niniejszego wyroku odbył już część kary za to przestępstwo (cztery miesiące pozbawienia wolności), zaś obecnie odbywa w istocie bardziej dotkliwą część kary za przestępstwa prasowe, które zostały uznane [przez Trybunał] za naruszające [Konwencję].

176. W takich okolicznościach, mając na względzie stwierdzenie naruszenia Artykułu 10 Konwencji, niedopuszczalne jest to, iż skarżący w dalszym ciągu jest pozbawiony wolności. Tym samym sytuacja mająca miejsce w niniejszej sprawie, ze względu na swoją istotę, nie pozostawia realnego wyboru co do środka mogącego naprawić naruszenie praw skarżącego, które wynikają z Konwencji.

177. Dlatego, mając na względzie szczególne okoliczności niniejszej sprawy oraz pilną potrzebę zakończenia naruszenia Artykułu 10 Konwencji, Trybunał uważa, iż jednym ze sposobów spełnienia obowiązków [Azerbejdżanu] wynikających z Artykułu 46 Konwencji, będzie zabezpieczenie przez Państwo natychmiastowego wypuszczenia skarżącego na wolność." 

                                                                           Źródło: http://bit.ly/wmbYyp
Polecam zapoznanie się z artykułem poświęconym wykonaniu wyroku ws. Fatullayev p-ko Azerbejdżanowi w zimowym numerze Biuletynu EHRAC: http://bit.ly/xttxEI



Od chwili wydania wyroku do jego uwolnienia minęło 13 m-cy, a o losach skarżącego można przeczytać tutaj.

środa, 4 stycznia 2012

"BADANIE PRAWA POCHODNEGO UE PRZEZ SĄDY KONSTYTUCYJNE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH A KOGNICJA POLSKIEGO TK"

Polecam tę dyskusję, która odbędzie się 11 stycznia 2012 r., godz. 18.30 na Uniwersytecie Warszawskim (sala 3.12 Collegium Iuridicum III). Wprowadzenie do dyskusji: dr Robert Grzeszczak.






Spotkanie organizowane jest przez KOŁO NAUKOWE PRAWA KONSTYTUCYJNEGO LEGISLATOR KOŁO NAUKOWE PRAWA EUROPEJSKIEGO, funkcjonujące przy Wydziale Prawa i Administracji UW.

Organizatorzy polecają zapoznanie się z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego o sygnaturze SK 45/09.

wtorek, 3 stycznia 2012

"Brońmy karpia, zabijajmy dzieci", "Święta, święta i po karpiu", "Bóg się rodzi karp truchleje"; co można w kampaniach społecznych, czyli PETA p-ko Niemcom cz. II


Pozostając w świątecznym klimacie przyjrzeć się kampaniom społecznym, które zdają się wówczas przybierać na sile. Konkurencja przybiera na sile, co można pokonać prawdziwie silnym przekazem. W którym momencie "poziom kontrowersyjności" zostaje przekroczony? 

"Brońmy karpia, zabijajmy dzieci",

"Święta, święta i po karpiu",

"Bóg się rodzi karp truchleje"... 

Kampanie społeczne prowadzone na rzecz karpia m.in. przez organizację Empatia z wykorzystaniem różnych nośnych haseł, jak przywołane "Bóg się rodzi karp truchleje" czy "To zwierzę też nie jest rzeczą" doczekały się i częściowych kontrakcji w postaci hasła "Brońmy karpia, zabijajmy dzieci" ze strony Fundacji PRO. Dyskusje o karpiu toczą się też np. na forum Kryminalistyka Medycyna Sądowa

Granice przekazu
Jak daleko możemy się posunąć w środkach i treści przekazu by zwrócić uwagę na daną kwestię społeczną? O ile w przypadku reklam, ich komercyjny charakter ogranicza treść i środki (choć jednym z wyjątków będą reklamy Benetton'a). To już kampaniom społecznym - ze swej natury niekomercyjnym - przyznaje się znacznie szerszą ochronę jako klasycznej formie korzystania z wolności słowa. Jak potraktować kampanię oskarżaną o naruszanie godności ludzkiej?

Opisywałem ostatnio komunikację sprawy PETA p-ko Niemcom. O kontrowersyjności kampanii "Holokaust na Twoim talerzu" świadczy zorganizowanie w Polsce zamkniętego pokazu, wyłącznie dla dziennikarzy. Z kolei próby uzyskania sądowego zakazu publikacji wszystkich plakatów zakończyły się zgoła odmiennymi wynikami w Niemczech (zakaz publikacji) i Austrii (brak zakazu). Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka rozstrzygnie czy niemieckie rozstrzygnięcie jest do pogodzenia z EKPCz. Niedawno opisywany był niemiecki finał sprawy. Dziś warto zestawić go z austriackim punktem widzenia.

                                                                                                                               Źródło: http://bit.ly/szdT2V
Wystawa "Holokaust na Twoim talerzu" była w 2004 r.  pokazywana na Uniwersytecie Warszawskim