Rok 2011 = $380 mld szkód, czyli katastrofy naturalne a EKPCz

Trzęsienie ziemi i tsunami w Japonii, z jego atomowymi skutkami, powódź w Tajlandii czy trzęsienia ziemi w Nowej Zelandii to ledwie początek listy. Zgodnie z wyliczeniami największego towarzystwa asekuracyjnego świata, Munich RE, rok 2011 z sumą ok. $380 mld szkód plasuje się jako szczególnie tragicznie rekordowy. W stosunku do dotychczasowego 'rekordu' z 2005 r. szkody w 2011 r. były o dwie trzecie większe. 

A EKPCz...
Klucz stanowi art. 2 Konwencji:

"1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego, skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę. 

2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnie koniecznego użycia siły:

a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;

b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem,

c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania." 

który należy odczytywać poprzez spoczywający na Państwach-Stronach Konwencji pozytywny obowiązek ochrony życia, który:

"[...] przybiera zróżnicowaną intensywność i formy, przede wszystkim w zależności od stopnia powiązania państwa z konkretną sytuacją utraty życia. W wymiarze najogólniejszym przyjmuje się, że państwo ma obowiązek:
1) ustanowienia systemu regulacji prawnych umożliwiających efektywną ochronę życia ludzkiego wobec wszelkich zagrożeń;
2) zapewnienia należytego wykonywania tych regulacji przez organy administracji i ochrony prawa;
3) podejmowanie działań prewencyjnych służących wykluczeniu przyszłych zagrożeń, tak o konkretnym, jak i generalnym charakterze [...]"

L. Garlicki, [w:] tegoż, Komentarz EKPCz, t. I, art. 2, Nb 38, Warszawa 2010

Najwyraźniej w sprawie katastrof naturalnych ETPCz wypowiedział się w sprawie Budayeva i inni p-ko Rosji. Mąż skarżącej zginął w lawinie błotnej, która zeszła na miasto Tyrnauz w Środkowym Kaukazie. Działania władz rosyjskich zostały ocenione jednomyślnie:

"Trybunał orzekł jednomyślnie, iż doszło do naruszenia: 

- art. 2 Konwencji w jego aspekcie materialnym poprzez niepodjęcie odpowiednich działań w celu wypełnienia ciążących na Państwie pozytywnych obowiązków w celu ochrony prawa do życia,

- art. 2 Konwencji w jego aspekcie proceduralnym ze względu na brak właściwych działań wymaganych w wypadku zarzucenia naruszeń prawa do życia." 

Dalszy fragment mojego komentarza do wyroku dostępny jest tutaj, opublikowany w portalu "Prawa człowieka w orzecznictwie sądów polskich".

Wyrok Trybunału z 20 marca 2008 r. w sprawie Budayeva i inni p-ko Rosji, skargi nr 15339/02, 21166/02, 20058/02 11673/02 i 15343/02, dostępny jest tutaj.

Wnioski?
Nie tylko pozwy zbiorowe, lecz i skarga do ETPCz stanowi dobry środek prawny do zwrócenia uwagi na zaniedbania władz publicznych, jak i dochodzenia wszelkich form odpowiedzialności za nieudolność działań prewencyjnych.