Wtorek z czwartkiem, czyli 13 i 15 grudnia, przyniosły nam 37 orzeczeń. Nie sposób jest zapoznawać się ze wszystkimi nowymi wyrokami strasburskimi. Dlatego w przeglądzie przedstawię trzy sprawy, które jawią się jako najciekawsze z polskiej perspektywy.
Żaden z wyroków w mijającym tygodniu nie dotyczył bezpośrednio Polski. Stąd nie spieszyłem się z podsumowaniem, pozostawiając je na koniec tygodnia.
Problemy systemowe
Większość spraw dotyczyła różnych aspektów art. 6 Konwencji. Ponad 20 wyroków przeciwko Turcji i Rosji to repetitive cases. Problemem węzłowym była nieefektywność i przewlekłość postępowań sądowych oraz przypadki nieludzkiego traktowania na etapie postępowania karnego, jak i wykonywania kary. Są to kwestie - niestety - bardzo dobrze znane w Polsce, więc nie ma pilnej potrzeby ich przybliżania.
Źródło: http://bit.ly/w2veyc
 |
| Przejście na emeryturę, ewent. rentę, przez prawników wcale nie musi oznaczać końca styczności z systemem prawnym, zwłaszcza gdy podejmie się decyzję o zawodowym come-back'u. |
Prawnicy na emeryturze?
Spośród spraw z art. 6 EKPCz wyróżnia się Lakićević i inni p-ko Serbii i Czarnogórze (skargi nr 27458/06, 37205/06, 37207/06 i 33604/07). Skarżący, urodzeni w 1947, 1937, 1924 i 1944 r., mogli reprezentować samych siebie przed Trybunałem ze względu na przynależność do palestry. Po zamknięciu swoich kancelarii prawnych i przejściu na emerytury lub renty, postanowili powrócić do czynnego wykonywania zawodu. Jedynie w części decyzji o przyznaniu świadczeń organ emerytalno-rentowy zastrzegł możliwość wykonywania pracy w niepełnym wymiarze.
W 2003 r. uchwalona została nowelizacja krajowej ustawy, w oparciu o którą skarżącym przyznano świadczenia. Nowelizacja przewidywała wstrzymanie wypłacania świadczeń z chwilą podjęcia pracy przez uprawnionego do renty lub emerytury. Organ rentowy wystąpił w stosunku do skarżących o zwrócenie wypłaconych świadczeń od chwili wejścia w życie nowych przepisów. Ponieważ sądowe postępowanie odwoławcze trwało długo, to kwoty do zwrotu okazały się odpowiednio wysokie.
Skarżący nie uzyskali na poziomie krajowym wzruszenia decyzji organu rentowo-emerytalnego, więc zwrócili się do ETPCz. Skargi zawierały zarzuty naruszenia art. 6 i art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji. Trybunał oparł rozstrzygnięcie na zarzucie naruszenia praw majątkowych przez Serbię poprzez wstrzymanie wypłacania świadczeń:
Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.
Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych.
Art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
Przede wszystkim Trybunał stwierdził, iż zasady leżące u podstaw art. 1 Protokołu nr 1 znajdują zastosowanie w stosunku do rent i emerytur. Ustalone przez krajowy organ prawo do emerytury lub renty stanowi prawo majątkowe w rozumieniu art. 1 Protokołu nr 1.
W Lakićević i inni naruszenie Konwencyjnego prawa majątkowego nie zostało, zdaniem Trybunału, odpowiednio uzasadnione. Zawieszenie świadczeń z praw nabytych przez skarżących nie wynikało z okoliczności leżącej po ich stronie, lecz ze zmiany przepisów. Te z kolei nie brały pod uwagę np. wielkości dochodów osiąganych przez skarżących. O ile częściowe zredukowanie wysokości wypłacanego świadczenia mogłoby być uzasadnione, o tyle zupełne zawieszenie wypłacania świadczeń zostało uznane przez Trybunał za nieproporcjonalne.
Z tego względu ETPCz orzekł o naruszeniu przez Serbię i Czarnogórę art. 1 Protokołu nr 1. Zapadły wyrok jest ciekawy pod kątem planowanej reformy emerytalnej i konieczności zachowania odpowiedniego poziomu ochrony przy regulowaniu statusu osób z nabytym prawem do renty lub emerytury.
Moc dowodowa 'hearsay'
W czwartek zapadł również wyrok Wielkiej Izby ws. Al-Khawaja i Tahery p-ko Zjednoczonemu Królestwu (skargi nr 26766/05 i 22228/06). Stwierdzone naruszenie art. 6 § 1 w zw. z art. 6 § 3 lit. d (prawo przesłuchania świadków oskarżenia oraz obecności i przesłuchania świadków obrony na tych samych warunkach) wynikało z zachwiania równowagi stron po dopuszczeniu dowodu z zeznań świadka nieobecnego w sądzie. Trybunał dopuścił takie rozwiązanie, lecz przy zachowaniu szczególnych gwarancji proceduralnych, które w przypadku jednej ze skarg nie zostały dochowane.
Dopuszczona przez k.p.k. możliwość odczytywania protokołów z zeznań nieobecnego świadka wymagałaby chyba konfrontacji z art. 6 § 1 w zw. z art. 6 § 3 lit. d.
Tajność postępowania przygotowawczego vs. wolność słowa adwokata (sic!)
Kolejny wyrok, który warto przybliżyć zapadł w czwartek w sprawie Mor p-ko Francji (skarga nr 28198/09). Skarżąca, będąc adwokatem, reprezentowała od 1998 r. rodziców 12-letniego dziecka, które zmarło po zaszczepieniu p-ko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
W 2002 r., w ramach toczącego się postępowania przygotowawczego, biegły sądowy sporządził 450-stronicową opinię, która objęta była tajemnicą śledztwa. Po zapoznaniu się z ekspertyzą, adwokat Mor spotkała się z dziennikarzami na prośbę swoich klientów. Po spotkaniu ukazały się w prasie informacje z raportu, jak i komentarze skarżącej, w których wyrażała swoją krytyczną opinię na temat nieprzywiązywania przez państwo odpowiedniej uwagi do efektów ubocznych szczepionek.
Firma farmaceutyczna, producent szczepionek badanych w sprawie, wniosła o wszczęcie postępowania karnego przeciwko skarżącej ze względu na naruszenie tajemnicy śledztwa oraz zasad prawidłowego wykonywania zawodu. Adwokat została w I i II instancji uznana winną naruszenia zasad prawidłowego wykonywania zawodu zaufania publicznego. Ze względu na minimalne szkody wywołane swoją wypowiedzią, które wynikały z wcześniejszego wydostania się informacji do prasy, skarżąca została skazana na karę grzywny w wysokości 1 euro.
Trybunał orzekł, iż w sprawie doszło do naruszenia art. 10 Konwencji. Skarżąca nie została skazana za ujawnienie raportu, lecz za ujawnienie informacji w nim zawartych. W momencie przeprowadzania wywiadu z adwokat, poszczególne tytuły prasowe były w posiadaniu całości lub części opinii. Wypowiedzi skarżącej dla prasy stanowiły część debaty publicznej o ogólnym interesie, a ujawnione informacje miały bezpośrednie znaczenie dla kwestii zdrowia publicznego, a przez to dla interesu publicznego. Z tego względu, naruszenie tajemnicy, którą objęta była opinia, nie stanowiło odpowiedniej podstawy dla uznania skarżącej winną. Wolność słowa adwokata obejmuje również wyjątkowe sprawy, w których zapewnianie obrony może wprost kolidować z koniecznością zachowania tajemnicy śledztwa.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz